1. เช็คความปลอดภัยก่อนออกเดิน
สิ่งที่ต้องเช็คก่อนออกทริป
- แจ้งแผนกับอุทยานและคนที่บ้าน:
แจ้งเส้นทาง วันเวลาเข้า-ออก จำนวนคน เบอร์ติดต่อ ให้อุทยานและครอบครัวรับรู้
- เช็คพยากรณ์อากาศ:
ดูพยากรณ์อากาศล่วงหน้า 1-3 วัน หากฝนตกหนักหรือพายุ ควรเลื่อนทริป
- เช็คคำเตือนน้ำป่า/ดินถล่ม:
หลังฝนตกหนัก อาจมีน้ำป่าไหลหลาก หรือดินถล่ม โทรสอบถามเจ้าหน้าที่อุทยานก่อน
- ไม่ออกเดินล่าช้าเกินไป:
ควรออกเดินตอนเช้า เพื่อมีเวลาเพียงพอและไม่ต้องเดินในตอนมืด
คำเตือนสำคัญ
หากอุทยานประกาศปิดเส้นทางหรือมีคำเตือนอันตราย ห้ามฝืนเข้าโดยเด็ดขาด เพราะเจ้าหน้าที่ประกาศจากการประเมินความเสี่ยงจริง
2. หลักการเดินอย่างปลอดภัยบนเส้นทาง
ห้ามเดินคนเดียว
เดินกับทีมหรือไกด์เสมอ หากเกิดอุบัติเหตุจะมีคนช่วยได้
จัดขบวน: หัว-กลาง-ท้าย
หัวแถวนำทาง กลางเป็นคนช้า ท้ายกวาดตาม ไม่ให้ใครตกหล่น
เดินช้าแต่สม่ำเสมอ
ไม่ต้องเร็ว เดินให้เป็นจังหวะ ประหยัดแรง และลดการบาดเจ็บ
ไม่วิ่งลงเขา
ลงเขาให้ระวัง ก้าวแน่นๆ อาจใช้ไม้เท้าพยุง เพื่อไม่ให้ลื่นหกล้ม
💡 เทคนิคเดินปลอดภัย
- • มองทางข้างหน้า ไม่มองแต่เท้า
- • ก้าวให้แน่น ทดสอบพื้นก่อนวางน้ำหนักเต็ม
- • พักสั้นๆ ทุก 45-60 นาที ดื่มน้ำ เช็ดเหงื่อ
- • ตามกันให้ติด ไม่แยกกลุ่มโดยไม่บอก
3. รับมืออาการผิดปกติของร่างกาย
เพลียแดด / ฮีทสโตรก (Heat Exhaustion / Heat Stroke)
อาการ: วิงเวียน คลื่นไส้ ปวดศีรษะ ตัวร้อน เหงื่อออกมาก หน้าแดง
วิธีแก้:
- พาไปนอนในที่ร่ม ลมพัดผ่าน
- ดื่มน้ำเกลือแร่ทีละน้อย
- ประคบเย็นที่หน้าผาก คอ ข้อมือ
- ถ้าไม่ดีขึ้นภายใน 15-30 นาที ต้องรีบลงเขาหาหมอ
ตะคริว (Muscle Cramp)
สาเหตุ: ขาดน้ำ ขาดเกลือแร่ หรือเดินหนักต่อเนื่อง
วิธีแก้:
- นวดและยืดกล้ามเนื้อเบาๆ
- ดื่มน้ำเกลือแร่หรือกล้วย
- ประคบร้อน (ถ้ามีผ้าอุ่น)
- พักจนอาการดีขึ้นก่อนเดินต่อ
ข้อเท้าแพลง (Sprained Ankle)
อาการ: ข้อเท้าบวม เจ็บ เดินไม่ได้
วิธีแก้ (หลัก R.I.C.E.):
- Rest: พักเท้า ไม่เดินบังคับ
- Ice: ประคบเย็น (น้ำเย็น/ผ้าชุบน้ำ)
- Compression: พันผ้ายืด/ผ้าพันแผล
- Elevation: ยกเท้าสูง
หากบวมมาก/เดินไม่ได้ ต้องรีบลงเขา อาจต้องแบกหามหรือเรียกกู้ภัย
🚨 เมื่อไหร่ต้องลงเขาทันที
- • มีไข้สูง หรือหมดสติ
- • บาดเจ็บหนัก เลือดออกมาก
- • หายใจลำบาก แน่นหน้าอก
- • อาเจียนรุนแรง ท้องเสียไม่หยุด
4. อันตรายจากสัตว์และพืชพิษ
สัตว์อันตรายที่พบบ่อย
🐍 งู
วิธีป้องกัน: เดินเสียงดัง เคาะไม้ ส่องไฟฉาย ไม่ยื่นมือเข้าโพรงหิน/พุ่มไม้
ถ้าถูกงูกัด: อย่าเดินรีบ ล้างแผลด้วยน้ำสะอาด พันธนาการเหนือแผล (ไม่แน่นมาก) รีบลงเขาหาหมอทันที ห้ามดูดพิษ ห้ามใช้สารเคมี
🐝 แตน/ต่อ/ผึ้ง
วิธีป้องกัน: ไม่ใส่เสื้อผ้าสีฉูดฉาด ไม่ฉีดน้ำหอม/ครีม หลบรังแมลง
ถ้าถูกต่อย: ใช้เล็บขูดเอาเหล็กในออก (ไม่คีบ) ล้างด้วยน้ำ ประคบเย็น ทายาแก้แพ้ หากบวมมาก/แพ้รุนแรง รีบหาหมอ
🐛 ทาก/แมลง
วิธีป้องกัน: ใส่รองเท้าบู๊ท ถุงเท้ายาว เอาขากางเกงสอดเข้าในถุงเท้า ใช้ยาไล่แมลง
ถ้าทากเกาะ: อย่าดึงออก ใช้เกลือ น้ำมัน หรือเลือดให้หลุดเอง จากนั้นล้างแผลสะอาด
🌿 พืชพิษ/หนาม
วิธีป้องกัน: ไม่จับพืชไม่รู้จัก ใส่แขนยาวขายาว ใช้ไม้เท้าปัดพุ่มไม้
ถ้าถูกพิษ/หนาม: ล้างด้วยน้ำสะอาด ใช้แอลกอฮอล์เช็ด ถ้าคันหรือแสบมาก ทายาแก้แพ้ หากมีอาการรุนแรง รีบลงเขา
หลักสำคัญ
ห้ามยุ่งกับสัตว์ป่า แม้จะดูน่ารัก อย่าเข้าใกล้ อย่าให้อาหาร ถ้าเจอสัตว์ใหญ่ (หมี เสือ ช้าง) ให้ถอยช้าๆ พร้อมทำเสียงเบาๆ ไม่วิ่งหนี ไม่หันหลัง
5. ถ้าหลงป่าควรทำอย่างไร
หลัก S.T.O.P.
Stop (หยุด)
หยุดเดินทันทีที่รู้สึกหลง อย่าเดินต่อเพราะจะยิ่งหลงลึก นั่งพักและสงบสติก่อน
Think (คิด)
ทบทวนว่าเดินมาจากทิศไหน จุดสังเกตที่ผ่านมามีอะไรบ้าง เช็คแผนที่ (ถ้ามี) และ GPS
Observe (สังเกต)
มองหารอยทาง ลำธาร ป้ายเครื่องหมาย เสาไฟฟ้า ฟังเสียงคน รถ หรือน้ำไหล
Plan (วางแผน)
ตัดสินใจว่าจะเดินกลับทางเดิม หรืออยู่รอความช่วยเหลือ (ถ้าแจ้งเจ้าหน้าที่ไว้แล้ว)
วิธีเพิ่มโอกาสรอดถ้าหลงป่า
- อยู่ใกล้น้ำ: หาลำธารหรือแม่น้ำ มีโอกาสพบคนหรือหมู่บ้าน
- อยู่กับกลุ่ม: ไม่แยกกันไปคนละทาง เพราะจะยิ่งยากต่อการกู้ภัย
- ส่งสัญญาณ: ใช้นกหวีด เป่า 3 ครั้งติดกัน / ไฟฉายกระพริบ / ผูกผ้าสีสะดุดตา
- สร้างที่พักพอสังเกตเห็น: หาที่โล่งหรือริมทาง จัดกิ่งไม้เป็นสัญลักษณ์ SOS
- ประหยัดแรงและน้ำ: อย่าเดินมั่ว ประหยัดน้ำดื่ม หาน้ำจากลำธาร (ต้มหรือกรองก่อนดื่ม)
ห้ามทำ
- • ห้ามตื่นตระหนก วิ่งไปเรื่อย
- • ห้ามเดินในที่มืด อันตราย
- • ห้ามแยกกลุ่ม
- • ห้ามกินพืชหรือเห็ดไม่รู้จัก
6. เบอร์ติดต่อฉุกเฉิน
ตำรวจ
191
สายด่วนกู้ชีพ
1669
กรมอุทยานฯ
1362
ท่องเที่ยว TAT
1672
💡 คำแนะนำ
- • เซฟเบอร์อุทยานที่คุณจะไปล่วงหน้า โทรสอบถามข้อมูลและเบอร์ฉุกเฉินของพื้นที่
- • เซฟเบอร์กู้ภัยท้องถิ่น เช่น มูลนิธิกู้ภัย หน่วยกู้ชีพ ในจังหวัดนั้นๆ
- • ถ่ายรูปแผนที่และเบอร์ติดต่อไว้ในมือถือ กรณีไม่มีสัญญาณก็เห็นได้
- • หากโทรติดต่อได้ บอกตำแหน่งชัดเจน: ชื่อเขา เส้นทาง จุดสังเกต GPS (ถ้ามี)
✅ Checklist: ความปลอดภัย
เช็คครบแล้ว ออกเดินอย่างปลอดภัย! 🛡️🌲
พร้อมที่จะเดินป่าอย่างปลอดภัยแล้วหรือยัง?
อ่านคู่มือเพิ่มเติมและเตรียมตัวให้พร้อม